Foruzan Tavan; Abdolrahim Asadollahi
فرتوتی چیست؟ در دوران سالمندی و با گذر سن به علت برخی تغییرات فیزیولوژیک در بدن فرد ممکن است تحت تأثیر عاملی تحت عنوان فرتوتی قرار بگیرد. این پدیده چندساختاری، یکی از شایع ترین سندرم های دوران سالمندی است که در آن بدن سالمند در برابر شرایط استرس زا مانند بیماری ها نمی تواند مقابله کند. در زیر مصادیق فرتوتی یا سستی در افراد سالمند که افراد بالای ۶۰ سال محسوب می شوند آورده شده است که به شاخص پنجگانه فرتوتی فراید معروف است. سالمندان محترم یا نزدیکان آنها لازم است در صورت مشاهده این تفاوت ها و مشاهده معیارهای زیر پیگیری های لازم را انجام دهند تا بعلت آسیب پذیر بودن فرد، اقدامات محافظتی بیشتر و مداخلات درمانی لازم برای وی انجام پذیرد. فرتوتی یا سستی در سالمندان با مشاهده معیارهای زیر قابل شناسایی است.؛ که یکی از مهمرتین های ابزاری سنجش فروتی در دانش سالمندشناسی است. این ابزار در ایران در یک جمعیت 249 نفره سالمندان با تشخیص اولیه فرتوتی ترجمه، هنجاریابی و اعتبارسنجی شد.
پاسخگو: سالمندان بالای 60 ساله یا بیماران 55ساله و بالاتر که به تشخیص بخش توانبخشی و فیزیوتراپی درمانگاه لازم است تست فرتوتی 5گانه فراید برای او اجرا شود.
پرسشگر: کارشناسان بهداشت، متخصصین سالمندشناسی، کارشناسان توانبخشی و فیزیوتراپی درمانگاههای دولتی و خصوصی
جنسیت : سن : قد : وزن:
1. از دست دادن وزن
آیادر یک سال گذشته ، بیش از 4.5 کیلوگرم کاهش وزن ناخواسته (بدون علت هایی مثل رژیم غذایی یا ورزش ) داشته اید؟
بلی خیر
(وزن در سال گذشته - وزن اندازه گیری شده فعلی) ÷ (وزن در سال گذشته )= K
اگر K بزرگتر از 0.05 باشد و فرد گزارشاتی مبنی بر عدم تلاش برای کاهش وزن بدهد گفته میشود که فرد دچار کاهش وزن نا خواسته شده است .
2. خستگی
- انجام دادن هر کاری برای من همراه با سختی و زحمت زیادی است.
- پای رفتن به جایی را ندارم.
*چه مدت از هفته گذشته این احساس را داشته اید ؟
-
به ندرت یا هیچ وقت (کمتراز 1 روز)
-
بعضی یا کمی از اوقات (1-2 روز)
-
مقدار متوسطی از اوقات (3-4 روز)
-
بیشتر اوقات
* افراد پاسخگو "2" یا "3" به هر یک از این سوالات به عنوان فرد اسیب پذیر با معیار خستگی طبقه بندی شده اند.
3. فعالیت بدنی (پاسخ بلی به حداقل 3 مورد).
کیلوکالری مصرفی فعالیت * مدت زمان در هفته گذشته
|
میزان کیلوکالری هر فعالیت به طور متوسط
|
مدت زمان فعالیت در هفته گذشته
|
انجام میدهید یا خیر
|
نوع فعالیت
|
|
|
|
|
پیاده روی
|
|
|
|
|
راه رفتن
|
|
|
|
|
کارهای نشاط آور (زیاد)
|
|
|
|
|
هرس درختان
|
|
|
|
|
چمنزنی
|
|
|
|
|
باغبانی
|
|
|
|
|
دویدن
|
|
|
|
|
دوچرخه سواری روزانه و حرفهای
|
|
|
|
|
رقص
|
|
|
|
|
ایروبیک
|
|
|
|
|
بولینگ
|
|
|
|
|
گلف
|
|
|
|
|
تنیس تکنفره
|
|
|
|
|
تنیس دونفره
|
|
|
|
|
راکت بال
|
|
|
|
|
ورزش های سبک بدون وسیله ( مثل دراز و نشست )
|
|
|
|
|
شنا
|
*مردانی که دارای فعالیت بدنی کمتر از 383 کیلوکالری در هفته هستند آسیب پذیرند.
* زنانی که دارای فعالیت بدنی کمتر از 270 کیلوکالری در هفته هستند آسیب پذیرند.
4. زمان پیاده روی
طبقه بندی شده بر اساس (جنسیت و قد)
در مردان
قد کمتر یا مساوی 173 سانتی متر: در مدت بیشتر یا مساوی 7 ثانیه 4.5 متر را طی کند.
قد بیشتر از 173 سانتی متر: در مدت بیشتریا مساوی 6 ثانیه 4.5 متر را طی کند.
در زنان
قد کمتر یا مساوی 173 سانتی متر: در مدت زمان بیشتر یا مساوی 7 ثانیه 4.5 متر را طی کند.
قد بیشتر از 173 سانتی متر: در مدت زمان بیشتر یا مساوی 6 ثانیه 4.5 متر را طی کند.
5. قدرت چنگش دست (با اسنفاده از دستگاه سنجش نیروی چنگش دست: در این مطالعه از قدرتسنج ایزومتریک چنگش TS-HG100 A1 استفاده شده است.)
طبقه بندی شده براساس (جنس و شاخص توده بدنی )
در مردان
BMI کمتر یا مساوی 24 کمتر مساوی 29
BMI 24.1 تا 26 کمتر مساوی 30
BMI بیشتر از 28 کمتر مساوی 32
در زنان
BMI کوچکتر مساوی 23 کمتر مساوی 17
BMI 23.1 تا 26 کمتر مساوی 17.3
BMI 26.1 تا 29 کمتر مساوی 18
BMI بیشتر از 29 کمتر مساوی 21
اعتبار: بازآزمایی دو هفته ای 0.95
نمره گذاری:
ملاک ها برای هر شاخص در زیر همان شاخص ارائه شده است.
چگونگی دستیابی
This instrument can be found at:
https://jhsss.sums.ac.ir/article_47675.html
https://publons.com/researcher/2663841/abdolrahim-asadollahi/
https://www.researchgate.net/publication/353465910_Psychometric_Properties_of_Frailty_Syndrome_Checklist_5-Items_in_Frail_Older_Adults_in_Iran
https://www.researchgate.net/profile/Abdolrahim_Asadollahi
منبع برای آگاهی بیشتر
در مبحث فرتوتی و آگاهی از حوزه ها و سنجش آن می توانید به به فصلهای 116 تا 118 کتاب درسنامه سالمندشناسی و طب سالمندی (براکلهرست): نظام سلامت و طب سالمندی ترجمه دکتر اسداللهی و همکاران از انتشارات رویان پژوه سال 1400 با شماره شابک: ۹۷۸-۶۰۰-۴۰۸-۸۸۷-۹ مراجعه شود.
Tavan F‚ Asadollahi A. Psychometric Properties of Frailty Syndrome Checklist 5-Items in Frail Older Adults in Iran. Journal of Health Sciences & Surveillance System. 2021 Jul 1;9(3):162-8.